Spread the love

(Da u Chandame Sungoh
 Chutwakhu, Jowai.)

Du hapoh i wa khreh u thoh chaphang ka Good Friday waka Easter Sunday poi cheiwa lait ki por ki tarik, neidaw wa  boon kam. Heini i por won sniaw emkam u  yasaam lang yakani ka yutip hei yatoh, "I yajan ha pyrdi ka Easter Sunday waka Chaad Sukra". na ki yutip kiwa yoh o u pynlum pynlang na ki liang wapher wapher  na ki kot wa na Internet. Hawa thoh  yaka ni ka yuthoh ym em u mut o u wanrah yei sniaw pyrchah niam ha pyrdi kilok kiwa dang neh niamtre wa ki wada man Khristan. Thoh o deiwa em nongrim khnang wow e yeitip yaki para doh para snam kiwa dang rap duna i tip i sniawthuh. 
Ka Easter Sunday toh ka Sngi kyrpang ki Khristan katwa ka Chaad Sukra won toh ka Chaad kawa jooh leh daki lok kiwa dangneh haka  Niam Tre, katda kamtea ye phi u ong wa kammon  ya jan ki nea? Hei yatoh wei ni to yn ia purea i yeini i sakhiat iow tip rap bha i. 
   Kamwa da yatip lang i waroh, kiwa boon hiki jait niam mih ki napoh dewbah Asia kam ka niam Hindu, Judaism, Buddhis, Jain, Sikh, Christian, Muslim waki wi kiwi. Kamtea lada  thooh bha i yei tre yong ki tea ye i u chem wa em iwa yajan ne yatoh. Kamtea ka Easter Sunday waka Chaad Sukra leh em ki i yajan.
 
To yn ya purea i khajiak chaphang ka Easter Sunday kat kam i ngait ki Khristan. Ka Easter Sunday toh ka Sngi U Blai wa kyrpang yong ki wabood ya u Jisu Khrist  wa khud ki ki Khristan. Ki Khristan ha chityllup ka pyrthai da kynmoo pynem warom ki yaka sngi wa mih biang u Jisu Khrist napoh Lum yutep haka sngi kawa le hadien wada thlep ya O neiwa chaah tynyap U dei wa sah nar haka Deiñphna how Loom Kalbari. Ki Khristan da ngait ki wa u Jisu  Khrist toh U Blai wa im wa sakhiat, wa toh du O don hi na pyrdi ki blai wa em ha pyrthai  wa ye u im biang hadien wada dep yap. Yeini, da pynsakhiat daki yuthoh haka Testament wa thymme haki Soo Gospel wa tip i kaam ki, "Synoptic gospels" wa kynthup yaka Gospel U Mathaios, Markos, Loukas wa Ioannis. Haki lynnong ki dkhot wa kut yong kini ki Soo Gospel da thoh bait chaphang ini i chah tynyap wei mihbiang U Jisu na yutep. Em chiboon ki yuthoh kiwa pynsakhiat yeini to ya purea won i chaphrang.

Ki Khristan ha chityllup ka pyrthai da kynmoo pynem warom ki haki rukom wapher wapher dei lehkmen leh sniawbha kam heipor Khristmas. Ia khana ki chaphang i chah chitom i chah tynyap wei mihbiang U Jisu deiwa lai yaseiñ,  ya khawai pylleiñ Easter bood saki wi kiwi ki rukom. 
 
Ka Chaad Sukra  won deiwa tban u ong,  toh ka Chaad ki jaitbru Pnar kawa yeiñ sakhi kawa pynyoo pyn chynna cha  khmat ka pyrthai  yaka Riti ka Dustur  yong  ki bru Pnar. Kawi ka daw  wa kongsan wa pynman yakani ka Chaad toh wow pdiang warom yei wan i por pyrhaw, i por wasdang khai im khai lung biang ki ranem ki phlang ki yuthung yutep. I lehkmen leh sniawbha kiwa rep wariang wa chisien chisnem hachwa wow bet wow thung yow symbe u phniang. I sniawngooh sniaw warom yaka Bei Ram-aw Ramshi neibhah i bha i sbun i kyllooid mynsien yong ka wa hajrong yong ka yoh i u chong u sah heini ha sla pyrthai, haka snieh ka sbur yong ka yoh i u rep u riang u thung u tep. Man ko kaam ka bei kawa psa wa pjah wa pusai wa pyntun ya i da i yumbar yumthiang yong ka.  Heijooh i por leh bood lang sei e ngooh e dem ya  U Blai Tre Kirot yaka Bei Ram-aw Ramshi wow yoh yei kyrkhu kyrdoh wow man miat man bha i rep i riang i thung i tep u symbe u phniang. Boon kiwa sniawthooh wa ka Chaad Sukra toh ka lehniam ki khon ka Niamtre nea,  han mynda ap da sniaw lane mynda purea yei thoh kiwa heh wa shemphang hei yatoh wakani ka Chaad tea batai ki wa kani ka Chaad ym em u man ko du hei yatoh waka Chaad lehniam lane katea ka religious festival wa ong ki heiktien phareng, man haroh ko ka Chaad hei yatoh waka riti ka dustur (cultural festival) yong i ki jait Pnar. 
  To kattu yn ya thooh i yei sakhiat heiwon  chem i wa em i ya jaan ka Easter Sunday waka Chaad Sukra. 
 I kyntien Easter ym chem i wathoh haka Baible, neitea ka tarik wa sahnarphna ka tarik wa yap wa tlep ki yow Jisu waka tarik mihpat (mihbiang) U ym chem i haka Baible. 
 Ki brustad Baible ong ki wada tynyap wei mihbiang U Jisu jia i haka 30 tarik u bnai March yong ka snem 30 A.D. Tea hawa kamte tea i leh theij ym  kynmoo warom ki hakani ka tarik man u snem kam ka Khristmas? Kani daman ko kawi nawon hi ka mat ka yura kawa dow ya batai won i hadien. To ynlai chwa i yakani chooh ka phang kawa da booh.
   Eh bha u chem thiej nea yei tre ini i kyntien Easter, wei emleh chiboon kiwa batai chaphang yong ka. Na pyrdi kini kiwa batai  waroh, iwa yangait lang kiwa boon ki brustad tea yeiwa khana uwi naki Langdoh niam heijooh i por leh u brustad na England haka spah snem ka wa 8  wa kani ka ktien Easter wan ko naka ktien "Eastre" i pyrtuid iwa ki jaitbru Anglo Saxon khud pyrtuid ki yaka blai pyrhaw lane ka blai pynbha yuthung yutep yong ki. (Goddess of Spring and goddess of fertility). Ya kani ka blai jooh e warom ki ha u bnai April man u snem, jooh pynem warom ki yakani ka blai yong ki haka 21 March (vernal equinox) wa man ka sngi kawa sdang u jrong por dei sngi yei miet. 
  Sa kawi wan ka parom  yong ki jaitbru Greek, khana ki chaphang i wan ka Persephon ka khon yong u Blai Demeter, ka blai yong ka ram-aw ramshi nei chong rieh tngen yong ka hapoh ram_aw, wa deiwan biang yong ka man ko kadak yong i khai im biang yong ki jait wa im heipor pyrhaw nei yohthiah yong ka waroh chi tlang. 
Ki jait bru Phyrgians won ngait ki wa u blai yong ki lai thiah noh u heipor tlang nei kjam nei dait thah, nei bhah i tea jooh pynman ki dei lehkmen ne daki tamasa deiwa chaad watem haka sngi vernal equinox wow  kyrsu thiah ya O neitea iwa yoh thiah U. 
Da kini i yutip  haneiñ, ngait o jan phi kilok kiwa purea leh ym artatien de phi wa em i ya jan bha ha pyrdi ka Easter Sunday waka Chaad Sukra. Neibhah i tynrea yong ka Easter Sunday leh mih ko naki ni ki parom yong kini ki jaitbru wa ki pynem warom ki yei sdang khai lung  sdang lber ki ranem ki phlang ki syntu ki skud  ki jhur ki jhep ki yuthung yutep, heijooh i por leh e ngooh e dem e warom ki yaka blai ram-aw ram-shi yow yoh i kyrkhu kyrdoh iwa sarot tam hei rep hei riang hei thung hei tep, yow man miat man bha u symbe u phniang. Ki waheh yong ki balang Khristan leh da chim ki na kini ki jingsakhiat wow kynmoo pynem warom yaka sngi Easter Sunday ka sngi kawa u Jisu Khrist da imbiang U neiwa yap. Sa i ki Pnar leh  pynman i yaka Chaad Sukra hakani hi ka rukom  kamwa da kdaw ha neiñ.

By yutip

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *