Spread the love

[Da u ma W. Passah, Ex HOD Electronics, St. Edmund’s College, Shillong]

Ka ar tarik u October ka dei ka sngi kha u Mahatma Karamchand Gandhi. La kha ia u ha Porbandar ha ka jylla Gujrat.

 U la leit sha Afrika ban practice Law bad kum uta u barrister u la iarap ia ki nong Afrika ba sniewbok kum ma ngi ki nong India ba la shah teh mraw hu Phareng ban ioh laitluid.

  Te la don u Pastor, u CF Andrew uba la iap bieij ia ka jinglong mynsiem bad jingstad jong u Gandhi. U la kylla u nongbud u jong u. U pastor u la ai hu Gandhi ki Jinghikai ha lor u lum ba tip kum ki Sermons on the mount. U pastor u la shu pyni “Suk kiba jemnud naba kin ioh ia ka khyndew’.

  U pastor u la ai ka Theory mo hynrei u Gandhi u la leh da ka praktikal haduh ba ka pyrthei ka la khot ia u Satyagrahis ne u nongialeh na bynta ka hok da ka ba shah, uba palat liam. La sympat shah set patok YM da kaba ialeh da ki tup ki suloi, ma u bad ki nongbud.

 Khyndiat shaphang ki tarik:-

1919 :- U phareng u la shna ka aiñ Rowlat kaba ai bor ban kem ban set patok wat ban phah sha Kalapani (ka patok ha Andaman Nicobar islands) ba wat haduh mynta ki lok ba ioh ban leit jngoh ki da suhjer bad ieng u sñiuh haba peit ia ki cell (kamra rit) ba don ki kynjri bad dak snam iong. Bad riew ialeh da thma bad ia ki nongthoh khubor ki bun ba la shah pyniap.

    U la lum ruh baroh ki jaiñ ki nep phareng bad la thang lut kat ki lumbah. Bad kato ka ba pyllun ban shna ksai nu kynphad (spinning wheel) ka long ka dak jong ka bym donkam nongiarap ban thaiñ jaiñ ban kup (self dependence).

    Da ka bor ka Non Violent ne ialeh khlem umsnam, u phareng u la shah rem bad la hap ai Laitluid. Bad u phareng te u phareng. U Atlee u Prime Minister ka Bilat u la ai ka prais laitluid ba kad wek arliang ka Pakistan kumba thrang u Jinnah u bym sngap iu Gandhi, bad u da ong Pakistan For Musulman.

   U Gandhi u la iam ba mynta Pakistan na bynta Musulman bad India na bynta Hindus bad ha kine ki ia ba mih Bharat na bynta Hindutva bad RSS, imat History ka iai urlong ha phareng History repeats itself.

12 March 1930 :- U la mih na ashram ban iaid 240 mer sha Dandi (harud duriaw Arabian   ban tong mluh ba ka sorkar phareng ka la sangah da ka khajna halor ka mluh.

    Sha ngi te ki khap border ki la lynñiar kliang bym ioh dor shuh u sohñiamtra bad ym pat pyrshang rep kba. U Premiere Bordoloi u la hiar Sohra hu January 1948. U la pynkiew ka reshon khaw na 2 ser (1kilo shiteng duna) sha 3 ser shi khlieh shi taiew. Bad kaba da sngewtynnad duh ka long ba u la iathuh ia ki ba u la thoh sha u Nehru ban shna kad lieng suiñ ha Shella ban shalan soh (ba pyut khah khah) bad kwai bad tympew sha Bengal. Ym tip la u Nehru, ha ka ban ka duk u la leh ne em hynrei to tip ba kito ki nongialam kito ki por ki da long shisha kita ki nongialam. U da phla ruh ba ka sorkar kam lah ban iarap man ki por ba ialade ruh duk, hynrei u la pynshlur ban rep krai, shriew, phan dieng bad rymbai ja bad riewhadem ban nym iap thngan. Ka Khubor U Jaiñtia Dec 1949 Jan 1950 ka iathuh ba ka Federation of the Khasi bad Jaiñtia State ha Shillong kan sa kynshew pisa ban iarap.

 La kham iaid lait mo na main point hynrei shu kynmaw tympang ia kito ki aiom ksiar ba donbok ban ioh ki nongialam kat ki nongialam ym 2023 ki malik heh Saipan suda, bym don jingtiplem na bynta kiba duk ba shipa.

   Ki shit niam Hindu kine ki RSS ki la kwah te ban pyniap iu Gandhi ba u pyrshah ia ki jingngeit ka jongki ba ym long pynshei ki pohjait ia Hindu ki paka Brahmin. Bad lada shei tang syrngiew te la kut artad.

   Te la siat iap iu Gandhi hu 30 January 1948. La siat iap por janmiet bad ki tanghoong ki la pyrta “La siat iap iu Mahatma Gandhi BAD U Basiat um dei u Musulman, La siat iap tangba uba siat UM dei ho u Musulman”

    Lym add kito ki kyntien khadduh te mynta ym don symbai Musulman shuh te phi.

  2019 shwa elekshon, ka nong iakhun MP na Madhya Pradesh ka PryagThakur ka BJP ka la ai nam National Patriot iu ba pyniap iu Gandhi. Ba dei shwa elekshon u Modi u la leh mynleh  dom bad u la kular ban da sneng ia ka. La jop ka BJP bad u Modi um donkam ban sneng shuh.

    Parari, u statue u Gandhi u ieng ha phyllaw Sketeriat. Lada don lad ban poi to tip ba hadien don ka building ba pyniaid ia ka synshar khadar ka jylla Meghalaya kaba long ka jylla ba la ioh Hillstate naduh 1972 mo. Bad ha kane ka sngi ka Ar tarik u October to kylli halade la dei ne em ba u Gandhi un ieng hakhmat kane ka Sketeriat.

 

By yutip

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *