Spread the love

(BY LAWANRISHISHA SYIEMLIEH)

U Mawshynrut, haka ktien phareng ki ong u ‘Silimanite’. Hynrei hangne ngin ia kren iaka Mawshynrut kaba dei kawei naki thaiñ jong ka jylla jong ngi kaba don ha West Khasi hills district. La khot iakane ka thaiñ ka Mawshynrut namar ka jingpahuh jong ka jingdon kine ki Mawshynrut lane ki maw silimanait.

            Mynshuwa, hashwa ban khot ka Mawshynrut iakane ka thaiñ, la khot ruh ka Sonapahar iaka kaba mut ‘Lum Ksiar’. Ka Mawshynrut ka la long kawei naki thaiñ kaba pawnam bha haka jylla jong ngi naka daw jong ka jingriewspah jong ka haka jingdon jong une u Mawshynrut.

            Ha u snem 1950, la seng ia kawei ka kompani ha Sonapahar kaba kyrteng ka “Still Brothers Company” ha kaba U Sahep Alan Mackloed u dei u Mine manager.

            U Sahep Alan Mackloed udei uba nyngkong eh ban sdang iakane ka business silimanite/Mawshynrut nangta ki sa wan bud sa kiwei pat ki kompani kum ka “Assam Silimanite Company”, “Hindustan Still Company” bad ka “Bharat Resitory Company”.

            Baroh kitei ki kompani haneng ki la ia sdang ban mine lane ban tih ia ki maw silimanait na kane ka thaiñ bad kila supply bad leit die shabar Meghalaya ban pyndonkam iaki lane ban manufacture iaki ha ki jingdonkam jong ki ba bun.

            Ha kito ki snem ka Mawshynrut kala sdang ban kiew ban roi sted bha ha man la ki jaka; ka jingdon ki kompani, ka don ruh ka skul kompani kaba kyrteng ka Bharat Refractories Limited Nursery School, ka jingdon ki surok, ka jingdon ka Primary Health Center, ka food store, ka la don ruh la ki street lights, ka ioh ka kot jong ki nongshong shnong ruh ka biang bha, ka don ruh laka jong ka power electricity baka kompani ka la den na kawei na ki dam ba don ha kane ka thaiñ. Ka jingiar u jaidbynriew ba pher ruh ka la sdang kiew, kum ki Nepali, ki Garo, Bodo, Assamese, Kachari bad kiwei kiwei de. Kane kala pynlong ruh iaki trai shnong shane ban riewspah ban nang kren iaki ktien nongwei ruh kumjuh. Kine kiwei pat ki jaidbynriew ki dei kiba wan trei bylla sha Mawshynrut.

            Ka jingleh business ia une u Mawshynrut ka ai kam ai jam ia ki nongshong shnong jong kane ka jaka ha ki kompani ba pher ba pher ba la wan seng. Ka jingdawa ia une u maw ruh ka kiew haduh katta katta ba kala pynriewspah iaki nongseng kompani bad ia kane ka thaiñ hi baroh kawei. Hynrei ka jingtih kaba palat ia kine ki maw kala pynlong iaki lum ki wah ba itynnad jong kine ki jaka ba kin sniewdur noh, ka jaka Mawshynrut baroh kawei kaba don ki lum ki wah kiba itynnad kala sniew dur noh naka jingshah tih julor palat ha ka ban khlong ia kine ki maw.

            Ha u snem 1992, ka Sorkar Meghalaya ka la banned noh na ka ban tih ia u Mawshynrut na kane ka thaiñ. Bad kine ki kompani ruh kila khang noh, ki jaidbynriew ba pher bala poi wan shong shnong hakane ka thaiñ ruh kila leit phai noh sha la ki jaka namar ba ym don bylla shuh iaki.

            Hadien ka jingkhlad noh jong U Sahep Alan Mackloed ruh ha u snem 1964, shibun ki phareng kila leit phai noh na Mawshynrut bad kane ka thaiñ kala long kynjah. Ki ïing kompani kila long thylli bad suda bad u briew uba iaid ba ieng ruh ula duna.

            Hynrei, ha u snem 2009 la sdang biang ban tih ia ki Mawshynrut bad die ha ki nongkhaii ba nabar jylla tangba ki kompani kim don shuh ba wan seng biang.

            La tip ruh ba ha u snem 1982, ka Mawshynrut kala ioh laka jong ka Block Development bad la ioh ruh laka jong ka Konstitwensi bala khot ka Mawthengkut Konstitwensi bad hadien la pynkylla noh shaka Mawshynrut Konstitwensi. Hapoh kane ka Konstitwensi la don 318 tylli ki shnong katkum naka census 2011.

            Bad iba la wanrah ia kat kine ki development hakane ka thain i dei i Maysalin War (bam kwai ha dwar u Blei) iba dei ruh i ex-MLA jong kane ka thaiñ. I Maysalin War ila dei ruh I ‘Former sergeant in the women army corps Calcutta’ bad ila trei ruh kum I ex-Minister of Health department and Family Welfare, Community and Rural Development. I Maysalin War ila shong la sah ha Mawthengkut bad ila khlad noh ha u snem 2013 haka rta kaba 88 snem.

            Ka Mawshynrut kala ioh ruh hadien ia la ka jong ka Civil Sub-division ba la plie da u ex-Chief Minister u Dr. Mukul M. Sangma.

Lada peit mynta ka Mawshynrut Konstitwensi ka la nang kiew shuh shuh na ka jingtrei shitom ki trai shnong hapoh kane ka Konstitwensi. Kane ka thaiñ kala don ka PWD, Forest Department, Soil Office, ki skul kiba pher ba pher naduh ki skul private haduh ki skul Sorkar, ka koleg ruh kala don, kila don ruh ki bank, ki hospital, ki post office, ki surok kiba bha, ka National Highway ruh ka iaid lyngba kane ka thaiñ ban leit sha Tura, bad kawei na ki experimental tea garden ha jylla ruh ka don hakane ka thaiñ.

**[Ia katei ka map haneng ka dei kaba la shna hi da kaba pyndonkam GIS haka software ARCGIS. Ka map Meghalaya la shim na Ind_admn shapefiles bala download na Divagis, la extract iaka map Meghalaya bad West Khasi hills district nakane ka Ind_admn, bad iaka Mawshynrut map la shim na ki data ba la ioh na Aganwadi AWC maps jong ka Mawshynrut kaba la dep georeferenced bad digitized hi hadien.

Khublei Shibun]

By yutip

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *