Spread the love

Mynta ka sngi ki nongshong Shnong jong ka Elaka Labang Nangphyllut & Pangam Raliang kila leit ban buh da ka jingujor ha u Chief Executive Members, Jaiñtia Hills Autonomous District Council lem bad ki Executive Members baroh ban pynpaw ia ka jingpyrshah kabajur halor ka jingkren beiñ jong u Chief Executive Members jong ka Karbi Anglong Autonomous Council u Tuliram Ronghang haka 29. 11. 2022 mynba u wan jngoh iaka jingjia haka shnong Mukroh West Jaiñtia Hills District Meghalaya.
‘Ngi pynshai bad pyntikna ba ngi ki Khasi Pnar kiba shong basah hangne ngim dei ki nongsah be-aiñ ne kita ki Illegal Settlers kumba ong une u Tuliram Ronghang.

Ngi dei ki trai shnong ki trai ri hakane ka thaiñ ka jaka. Dei mangi ba shong basah shwa ban ïaki Karbi hangne. Ym dei mangi ba sah sha Karbi Anglong hynrei dei maki ba wan sah wanshong sha kari ka Hima jong ngi. Namar naduh hynthai kulong kumah kat haduh ka snem 1835 A.D kane ka jaka ka hap hapoh ka Hima Jaiñtia bad ngi don laka jong ka Elaka bad la u jong u Dolloi , naduh ka snem 1835 haduh ka snem 1950 A.D haka por ka jingsynshar jong ka sorkar Phareng ruh ka dang pynneh pynsah iangi hapoh jong ka Jowai Civil Sub-Division ngi dang ki kot ki sla ban pynshisha iakane. Dei tang naduh ka 13th April 1951 ka Sorkar Assam kala khlad jubor bad pyniasoh jubor ïangi sha United Cachar &Mikirs Hills Districts kaba long Karbi Anglong Autonomous Council mynta haka jaka ba ngin don ha United Khasi & Jaiñtia Hills District Council , JHADC mynta.
Ngi pynshisha bangi long ki trai shnong (Origin Settlers) hakane ka jaka lyngba ki kyrteng lum kyrteng wah ,ki kyrteng shnong kyrteng thaw , namarba wat ïaki kyrteng shnong jong ki Karbi bad Nepali ruh lajer kyrteng daki ktien Pnar suda. Kum ka nuksa , lum Lama , Pdeiñ Lalieh, Pampyrthad , Lumjrong, Chahlyer , ki wah kum ka wah Mynriang , Myn-I , Umlong, Umpu , Umshara, Umteli Umryntih bad kiwei kiwei. Ki shnong Karbi kum ka Umkhermi , Moothade, Mookoilum, Tahpat , Mooing, Umpu Umbaso , Umshara Jrikyndeng bad kiwei kiwei de , Ïaki shnong Khasi Pnar lei lajer tang daki ktien Pnar suda hi . Haba lajer latang daki ktien Pnar kamut ka pynshisha bad pynshkem ba dei mangi kiba shong basah shwa.
Wat ka ktien ka thylleij ruh ki dang shim kylliang naka ktien jong ngi. Ka ktien jong ki kaba ki ong “ Nim rokom “ kawan naka ktien Jaiñtia “ Niam rukom “ ki ong Nim rokom tang naka daw bakim lah ban kynnoh ( pronunciation ) “ Pinchong pynthih “ kawan naka ktien ‘ Pynchong pxnthiah “ ia u syntiew ki ong sintu kaba mut haka ktien Jaiñtia, nangta ia ka dor ka por lakha , (ñiew haka Khasi) duma ïa seng, loti (lynti) bad dang bun shuh nalor kine. Ka wei naki jinglehniam ne Festival ba kongsan jong ki kaba ki khot ka Chomangkan ruh ki ioh pateng naki Pnar . “Chomang,” kamut Pnar bad “Kan “ kamut Pnar, kumta ‘ Chomangkan “ kamut ka Shad Pnar.
U Historian ba pawnam Dr. S.K Bhuyan u ong ba ki Karbi ki wan nyngkong na Tibet bad Burman bad ki shong ki sah sha rud wah Kalang sha shiliang Kupli bad Kaziranga ka National Park jong ka jylla Assam kaba long shisien ka sngi Ka jaka shong jaka sah jong ki. Haka jinghiar thma ki syiem Kachari ki shah beh noh nangtei bad ki wan phet noh shaki Lum jong ka Hima Jaiñtia bad ki shong ki sah hapoh jong ka jingpeit jingsynshar jong ki Syiem Jaiñtia.
Kane ka pyni shai kdar ba mangi ngi dei ki trai shnong ba pura hakane ka jaka , maki pat ki dei ki poi ei. Kumta ban shu kynnoh ïangi kum ki illegal settlers te ka long ka bym lah ban pdiang da lei lei ruh.
Tang ki jingpynshai haki Twitter Whatapp ne Facebook jong u (Tuliram Ronghang ) lane ha Social media kam pat biang , U dei ban panmap mardor bad pynshai ba hakano ka nongrim bad jingshisha ba u don ban ong ba ngi dei kita ki Illegal Settlers. Lymda kumta ngin shim iaka sienjam kaba tyngeh pyrshah ïa u .

Kumta ki kyrpad bad kyntu ïa u CEM bad ia ka Council hi baroh kawei ban sngewbha ban shimkhia halor kane ka kam bad phah khot syndon ïa u ba un pynshai halor kane ka jingkren ne jingthoh jong u la hakano kano ka por ne ka jaka. Kine ki nongshong Shnong ki pynpaw ba ki kloi ruh ban iasaid ne iatai nia (debate) bad u halor kane ka kam.
ïa kane ka jingdawa la iashim bynta da kine harum:
Bah, C. Sungoh
Chairman
Hynniewtrep Border Disputed Redressal Forum ( Madan myn-i )
Bah , L. Suchiang
( Madan myn-i )
Bah, P. Samaiang
Convener
Movement For Change
( Shnongtrai Madan Nangkylla)
Kong, O. Suchiang .
President
Hynniewtrep Women Welfare & Development Organization
Bah, P. Kordor Lyngkot
Chairman
Joint Action Committee Jaiñtia Hills.

By yutip

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *