[Ki khana jingiaid lynti ka jingim jong u woh Emanuel naduh ba kha haduh mynta]
Ka Balang Katohlik Salini Colony kala ioh ban leh burom ia u Woh Emanuel Biam u ba lah dap 100 snem tam ka rta mynnin ka sngi ha ing Dorbar Hall ka dong Salini colony. Ha katei ka sngi la ia donlang u Father-Simeon Sungoh, Rangbah Balang-Hopingstone Dhar, u Rangbah Dong-Phermon Suchen ryngkat bad ki rangbah kur jong ka kur Lyngdoh bad ka kur Biam.
U Woh Emanuel haba iathuh ia laka jong ka khana ula ong ba la kha ia u ha ka 30-12-1921 ha ka shnong Laskein kaba don ha West Jaintia Hills District u dei u khun Nongkyndong. Ula iathu ba ka jingim jong u ka long kaba kham eh namar haba i Mei i khlad noh na kane ka pyrthei u dang shu don shiphew snem ka rta bad u hap ban sumar ia uwei u para barit jong u uba i Mei i iehnoh khunswet dang duna shi snem ka rta. U la ialeh katba lah ban ri ban sumar ia u para ba rit jong u namar ki long kiba duk bha bad kat shaba u leit u lah ialam beit ia u ryngkat u shu bah ia u nadien haba u leit ap masi ha kita ki por kat ba um pat nang ban rep ban riang, hadien kata pat ynda u la nang ban rep ban riang u para ba rit jong u ruh u lah kham heh hi.
Shaphang ka Dispensary ha Laskein:- U Who Emanuel ula iathuh ba haka rta ba u dang don 7 snem ka rta la sdang ban shna ban pyntrei ia katei ka Dispensary.
Shaphang ka thma bah ba ar:- Haka thma bah ba ar u dang long u samla khynnah bad u la shah khot ban leit kit kuli 6 bnai ha kata ka por kat sha ba long thma tangba u Kñi jong u um shah ia u ban leit, u ong ngan leit ma nga ha ka jaka jong me namar ba u dang kham khynnah. Hakata ka por ki briew ki dang long kham dum tangba ki long kiba heh ba jrong ba pura bha.
Haka jingim jong u, ula mut ruh ban shah jied kum u Doloi jong ka Elaka Raliang hynrei u long u briew uba lehrain ha kata ka por bad u bym don tyngka pisa kumta u khlem treh ban sngap ia ka sur jong ki briew kiba kyrshan ia u.
U Woh Emanuel u la poi sha ka kam shongkha shongman haba u don 30 snem ka rta bad ka lok jong u ka long 16 snem ka rta hakata ka por ba ki iathoh bad ki don phra ngut ki khun ar ngut shynrang bad 6 ngut kynthei. Hakata ka por ki dang iasah ha shnong Laskein bad hadien ba ki la ioh ia i khun ba san ki la leit shong shnong pat de sha Mooshrot bad ha u khun ba san hi ki la kylla long Kristan bad u la long ruh kum u Rangbah Balang ba ar hadien jong u Ma Saren Biam ha ka Balang Katholik Mooshrot. U la long khatsan snem kum u Rangbah Balang ha Balang Mooshrot. U la long u Rangbah Balang ha ka shnong ne ka jaka ba u leit rep leit riang kum ha ka shnong Arbon bad Phlang u lah trei bun snem hi ha kine ki ar shnong ruh bad kane ka jingtrei jong u hangta kam shym dei ba kwah ma u hi hynrei dei ki Kristan jong katta ka shnong hi ba ki burom bad ieid ia u ki sngewiajan bad u haduh katta katta.
Shaphang ka jingkha ia ki khunsynrap:- Ki khun synrap jong u lakha ia ki sha lynti sha khlaw haka por ba ka lok jong u ka wan iew Mookaiaw.
Shaphang ka jingiap ka lok:- Ka lok jong u ka la khlad ha ka por ba ki khun kha synrap jong u ki dang don 7 bnai bad ha kata ka por u la ri la sumar katba lah ia kine ki khun bad ha kajuh ka por haduh mynta u la peit ia ki khun ksiew ki khun jong ka khun bakhatduh jong u namar ba u Pa jong ki u lah khlad lah 7 snem mynta.
Shaphang jong u Phadar Matta:- Shitaiew shwa ba u Phadar Matta un iap shwa ba un shah rah ha ka Um u wan shwa sha Mooshrot bad ha kata ka jingwan jong u, u la ong ha u ba hadien shitaiew ngan wan biang sha kane ka shnong jong phi bad thik shitaiew u wan da ka jingwan ba um shem don shuh ha kane ka sla pyrthei namar ba u lah shah rah ha ka um hadien ba kim shym shem ia u kat shaba ki wad, ki nongwad ia u ki lah shem ia u haka shnong jong ngi haka thwei Ludong bad ngi lah lum ia ka Met jong u na kata ka thwei ha kata ka por ym shem don ba treh ban shim ia u namar ba u lah sma lah sop ki ksaiñ hynrei ma nga bad ar ngut ki paralok jong nga u Mohon Nowa bad u Sabro Pakem ngi lah shim iaka met jong u Phadar Matta.
Jingim sha Mynkhri:-Ka jingim jong nga naduh ba ki khun khasynrap jong nga ki lah don 7 snem ka rta nga lah leit noh sha Mynkhri kaba dei ka bri ba nga rep ban pyndap pynbiang ia ki khun ki kti jong nga, nga lah sah marwei shaka ta ka bri nga la rep kba, ki jhur bad sohtrun hakata ka por.
Haka por ba nga im sha kane ka bri nga lah shah pom ruh haka khlieh jong nga 12 wait haki runar ki nonglute ha u snem 2005 bnai April bad hakata nga lah mut ba lahdei ka por ia nga ban leit noh sha ka jaka balah pynkhreh hynrei U Blei u dang ai lad ianga ban im bad hadien ba ki nongiarap ki lah pynkit ianga sha shnong nga la leit shah sumar sha Jowai bad hadien shisnem ba nga lah khlaiñ biang nga la leit phai biang shakane ka jaka rep jaka riang jong nga bad ha u 2008 nga lah wan sah duh shane sha Jowai bad i khun khatduh jong nga.